Dozór elektroniczny. Czy kara pozbawienia wolności musi odbywać się w zakładzie karnym?
Myśląc o karze pozbawienia wolności zwykle przed oczyma pojawiają nam się mury zakładu karnego, ciasne cele i funkcjonariusze służby więziennej pilnujący porządku. Perspektywa odbywania kary w zakładzie karnym wiąże się z zerwaniem więzi społecznych, często utratą pracy albo przerwaniem nauki oraz znalezieniem się w środowisku, które dla sprawcy przestępstwa, w szczególności drobnego, o charakterze incydentalnym, może mieć destrukcyjny wpływ na jego psychikę. Krócej i prościej mówiąc – nikt raczej nie chce trafić do więzienia.
Jeśli więc sąd skazał Cię na karę pozbawienia wolności nie dłuższą niż rok i sześć miesięcy, porozmawiaj ze swoim adwokatem o możliwości złożenia do sądu wniosku o zezwolenie na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Taka forma odbywania kary pozwoli Ci na odbycie tej kary we własnym domu, wśród bliskich, umożliwi Ci wykonywanie pracy zarobkowej
i w miarę normalne codzienne funkcjonowanie.
Żeby jednak tak się stało, musi zostać spełnione kilka warunków, które są określone w przepisach kodeksu karnego wykonawczego. Pierwszy związany jest z orzeczoną karą – sąd może wydać zezwolenie, jeśli orzeczona kara nie przekracza roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności i nie zachodzą warunki określone w art. 64 § 2 kodeksu karnego (tzw. recydywa wielokrotna). Ponadto, konieczne jest posiadanie miejsca stałego pobytu oraz zgoda pełnoletnich osób zamieszkujących wspólnie z osobą, która stara się o takie zezwolenie, a miejsce, w którym kara ma być odbywana, musi spełniać określone w przepisach warunki techniczne. Ostatni z warunków związany jest z osobą skazanego – sąd zbada mianowicie, czy odbycie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym pozwoli na osiągnięcie celów kary. Tu istotna jest tzw. prognoza kryminologiczna – sąd zbada, czy, pomimo że skazany nie będzie przebywał w izolacji, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że nie popełni więcej przestępstwa.
Jeśli sąd postanowi o udzieleniu zezwolenia, we wskazanym przez skazanego miejscu pobytu zostaną zainstalowane urządzenia techniczne umożliwiające wykonywanie dozoru. Skazanemu natomiast zostanie zamontowany na kostce nadajnik, który umożliwia kontrolę jego miejsca pobytu.
Należy jednak pamiętać, że, pomimo nietypowej formy, nadal mamy do czynienia z odbywaniem kary pozbawienia wolności. Na skazanym spoczywa szereg obowiązków określonych w przepisach kodeksu karnego wykonawczego. W szczególności zaś ma obowiązek pozostawania w miejscu stałego pobytu w czasie wyznaczonym przez sąd (sąd określa, w jakich godzinach i w jakie dni skazany może przebywać poza tym miejscem, np. w celu wykonywania pracy zarobkowej, kształcenia się, wykonywania praktyk religijnych) i stałego noszenia nadajnika. Naruszenie obowiązków związanych z taką formą wykonywania kary, czy to wynikających wprost z przepisów, czy nałożonych przez sąd, prowadzi do uchylenia udzielonego zezwolenia, tego zaś skutkiem jest konieczność odbycia pozostałej części kary już w zakładzie karnym.
* * * * *
Stan prawny na dzień 15 lipca 2022 roku.