Przemoc wśród nieletnich to problem, który narasta – zarówno w szkołach, jak i poza nimi. Coraz częściej dochodzi do sytuacji, w których osoby poniżej 18. roku życia dopuszczają się pobić, gróźb, zastraszania czy innych form agresji fizycznej. Choć sprawcami są osoby niepełnoletnie, prawo przewiduje dla nich konkretne środki wychowawcze i kary.
W tym artykule wyjaśniamy, jak polskie prawo traktuje nieletnich sprawców przemocy, jakie mogą spotkać ich konsekwencje oraz w jakich przypadkach sąd rodzinny może zastosować surowsze środki. Jeśli Twoje dziecko padło ofiarą przemocy – lub jeśli jesteś opiekunem młodego sprawcy – skorzystaj ze wsparcia kancelarii Wojtanis, specjalizującej się w prawie karnym nieletnich.
Najważniejsze wnioski
- Nieletni sprawcy przemocy mogą podlegać odpowiedzialności karnej od 13. roku życia.
- Za pobicie grożą środki wychowawcze, poprawcze, a w skrajnych przypadkach – proces jak wobec dorosłych.
- Sąd rodzinny bada okoliczności i cel działania sprawcy.
- Ofiara ma prawo do ochrony, a jej rodzina – do reprezentacji prawnej.
- Kancelaria Wojtanis oferuje pomoc prawną zarówno ofiarom, jak i rodzinom nieletnich sprawców.
Spis treści
- Kiedy nieletni może odpowiadać za przestępstwo?
- Jakie formy przemocy fizycznej podlegają karze?
- Jakie środki stosuje sąd wobec nieletniego sprawcy?
- Czy nieletni może trafić do zakładu poprawczego?
- Co może zrobić ofiara i jej opiekunowie?
- Jak może pomóc adwokat w sprawach nieletnich?
- Podsumowanie
Kiedy nieletni może odpowiadać za przestępstwo?
W Polsce odpowiedzialność karna dotyczy osób, które ukończyły 17 lat. Jednak zgodnie z ustawą o postępowaniu w sprawach nieletnich, dziecko od 13. roku życia może odpowiadać za tzw. czyny karalne – czyli działania, które byłyby przestępstwami, gdyby popełnił je dorosły.
Sąd rodzinny rozpatruje takie sprawy, biorąc pod uwagę rozwój psychiczny i społeczny dziecka, jego motywację oraz wpływ środowiska. Dla najcięższych przypadków możliwe jest jednak skierowanie sprawy do sądu karnego – nawet w przypadku osób między 15. a 17. rokiem życia.
Jakie formy przemocy fizycznej podlegają karze?
Do czynów karalnych, które mogą zostać popełnione przez nieletnich, należą m.in.:
- pobicie (art. 158 kk),
- naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 kk),
- uszkodzenie ciała (art. 157 kk),
- groźby karalne (art. 190 kk),
- znęcanie się fizyczne lub psychiczne.
Każdy z tych czynów – niezależnie od wieku sprawcy – jest poważnym naruszeniem prawa. W przypadku przemocy w szkole lub grupie rówieśniczej, odpowiedzialność może ponosić także placówka wychowawcza.
Jakie środki stosuje sąd wobec nieletniego sprawcy?
Wobec nieletnich sąd może zastosować:
- środki wychowawcze – np. nadzór kuratora, obowiązek przeprosin, terapia,
- środki poprawcze – umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub zakładzie poprawczym,
- zobowiązanie do naprawienia szkody,
- w wyjątkowych przypadkach – orzeczenie kary jak wobec dorosłego (od 15 r.ż. i tylko za najcięższe przestępstwa, jak ciężkie pobicie, gwałt, zabójstwo).
Sąd kieruje się przede wszystkim celem wychowawczym, ale nie oznacza to, że sprawca uniknie konsekwencji.
Czy nieletni może trafić do zakładu poprawczego?
Tak – ale tylko w przypadku poważnych i powtarzających się czynów karalnych lub gdy inne środki okazały się nieskuteczne. Zakład poprawczy to instytucja o zaostrzonym rygorze, gdzie młodzież odbywa wychowanie pod nadzorem.
Trafienie do takiego ośrodka ma miejsce, gdy:
- sprawca dopuścił się przemocy, która spowodowała poważne obrażenia,
- nie reagował na wcześniejsze środki wychowawcze,
- stanowi zagrożenie dla otoczenia.
Co może zrobić ofiara i jej opiekunowie?
Rodzice lub opiekunowie dziecka pokrzywdzonego mogą:
- złożyć zawiadomienie do sądu rodzinnego lub policji,
- wnieść o zakaz kontaktu sprawcy z dzieckiem,
- domagać się odszkodowania lub zadośćuczynienia,
- uczestniczyć w postępowaniu jako strona pokrzywdzona.
Zgłoszenie przemocy nieletniego nie oznacza automatycznie, że jego życie zostanie zniszczone – celem jest głównie wychowanie i zapobieganie kolejnym aktom przemocy.
Jak może pomóc adwokat w sprawach nieletnich?
Adwokat może:
- reprezentować pokrzywdzonego i jego rodzinę,
- sporządzić zawiadomienie i wnioski dowodowe,
- uczestniczyć w przesłuchaniach,
- zadbać o interesy dziecka podczas całego postępowania,
- doradzić rodzinie sprawcy, jak przygotować się do rozprawy i pomóc w rehabilitacji społecznej.
Kancelaria Wojtanis oferuje kompleksową pomoc prawną w sprawach z udziałem nieletnich – zarówno po stronie ofiar, jak i młodych oskarżonych.
Podsumowanie
Nieletni sprawcy przemocy nie są bezkarni – prawo przewiduje konkretne środki wychowawcze i poprawcze. Jeśli Twoje dziecko doświadczyło agresji lub zostało niesłusznie oskarżone, nie działaj na własną rękę – skorzystaj z pomocy doświadczonego adwokata.
Kancelaria Wojtanis oferuje profesjonalne wsparcie prawne w sprawach dotyczących nieletnich. Sprawiedliwość i bezpieczeństwo dziecka są najważniejsze – niezależnie od tego, po której stronie postępowania się znajduje.