2 grudnia 2022 roku Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację Kodeksu karnego, która w zasadniczy sposób zmienia politykę karną wobec najgroźniejszych przestępców. Przepisy ustawy będą w głównej mierze wymierzone w najgroźniejszych bandytów – gwałcicieli, morderców, członków grup mafijnych, ale dotkną także np. kierowców prowadzących pojazdy w stanie nietrzeźwości. W teorii wprowadzane zmiany mają za zadanie zapobiegać i odstraszać ponownemu popełnianiu przestępstw i starać się zadośćuczynić ofiarom poprzez wymierzanie surowszych kar. To, czy naprawdę dojdzie do zmniejszenia liczby popełnianych przestępstw w związku z wprowadzeniem nowych przepisów Kodeksu karnego, będziemy mogli stwierdzić dopiero z upływem czasu. Na czym zatem mają polegać zmiany ustawy karnej?
Elastyczny wymiar kar i bezwzględne dożywocie
Jedną z wprowadzanych zmian będzie możliwość zastosowania elastycznego wymiaru kar. Do tej pory sądy mogły orzekać kary do 15 lat pozbawienia wolności, 25 lat oraz dożywotnie pozbawienie wolności. Po nowelizacji wprowadzony zostanie wymiar do 30 lat pozbawienia wolności oraz dożywocie. Wydłużony zostanie okres, po którym skazani na dożywocie będą mogli ubiegać się o warunkowe zwolnienie – z 25 na 30 lat. Okres próby przy warunkowym zwolnieniu z kary dożywotniego pozbawienia wolności ulegnie drastycznej zmianie – z 10 lat na dożywocie. Przedawnienie karalności zabójstwa także zostanie zwiększone – z 30 na 40 lat. Pojawi się także nowy wymiar kary dożywocia – bez możliwości warunkowego zwolnienia. Będzie miał on zastosowanie w przypadku, gdy przestępca popełni czyn po wcześniejszym prawomocnym skazaniu za przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej, bezpieczeństwu powszechnemu, o charakterze terrorystycznym oraz gdy charakter i okoliczności czynu oraz charakter i postępowanie sprawcy sprawiają, iż jego pozostawanie na wolności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla wolności, wolności seksualnej, życia lub zdrowia.
Podwyższenie kar za pedofilię i gwałty
Kolejną wprowadzaną zmianą będzie zaostrzenie kar za pedofilię i gwałty. Do tej pory sprawca zgwałcenia dziecka podlegał karze od 3 do 15 lat pozbawienia wolności, po nowelizacji będzie to kara od 5 do 30 lat więzienia, bądź też dożywotnie pozbawienie wolności. Taki sam wymiar kary będzie groził sprawcy zgwałcenia ze szczególnym okrucieństwem oraz za zgwałcenie z następstwem w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, do tej pory wynosił on odpowiednio do 15 lat oraz od 2 do 12 lat pozbawienia wolności. Natomiast za gwałt z następstwem w postaci śmierci ofiary będzie groziło od 8 do 30 lat więzienia lub dożywocie – obecnie było to od 2 do 12 lat pozbawienia wolności. Wprowadzony zostanie nowy typ kwalifikowany zgwałceń, np. na kobiecie w ciąży lub z użyciem broni palnej. Sankcja za te czyny będzie wynosiła od 3 do 20 lat pozbawienia wolności, do tej pory było to od 2 do 12 lat więzienia.
Zaostrzenie kar wobec recydywistów
Zaostrzą się także kary dla recydywistów, czyli osób które już kiedyś były karane i ponownie popełniają przestępstwo. Wobec recydywistów seksualnych zastosowane zostanie nadzwyczajne zaostrzenie kary, które podwyższy dolną granicę kary więzienia o połowę, również w przypadku występków oraz dla tzw. multirecydywistów. Od tej pory wydłuży się również termin warunkowego zwolnienia dla recydywisty seksualnego – z możliwości warunkowego zwolnienie po odbyciu dwóch trzecich kary na trzy czwarte kary. Wyłączona zostanie możliwość przedawnienia karalności przestępstwa zgwałcenia ze szczególnym okrucieństwem oraz dziecka. Dodatkowo, w przypadku innych przestępstw seksualnych związanych z osobą małoletniego przedawnienie nastąpi dopiero po ukończeniu przez ofiarę 40 roku życia w sytuacji gdy górna granica kary będzie przekraczała 5 lat pozbawienia wolności.
Podwyższenie kar za przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
W tym zakresie zachodzi szereg zmian związanych z zaostrzeniem kar za przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu. Za najważniejsze nowelizacje możemy uznać podwyższenie górnych granicy kary za rozbój i rozbój z użyciem broni – z 12 lat do 15 i 20 lat pozbawienia wolności. Podwyższony zostanie także wymiar kary za umyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – z 15 do 20 lat więzienia. Zostaną także wprowadzone nowe typy przestępstw – przyjęcie zlecenia zabójstwa, uchylenie się od naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, wymuszenie mienia poprzez szantaż oraz przygotowanie do zabójstwa. Do tej pory czyny te nie były karalne, stąd też mamy do czynienia ze sporą ilością kwalifikacji nowych przestępstw.
Konfiskowanie aut nietrzeźwym kierowcom
Ostatnią poruszoną przeze mnie zmianą będzie wprowadzenie możliwości skonfiskowania samochodu kierowcy, który będzie miał nie mniej niż 1,5 promila alkoholu we krwi, niezależnie czy kierowca spowodował wypadek drogowy, czy też nie. Policja tymczasowo zatrzyma pojazd do siedmiu dni, prokurator będzie mógł orzec o zabezpieczeniu mienia, a sąd obligatoryjnie orzeknie przepadek pojazdu. Sąd będzie mógł odstąpić od orzeczenia przepadku, gdy kierowca nie spowoduje wypadku, tylko będzie prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości, jednakże będzie to dotyczyło tylko szczególnych okoliczności. Auta będą konfiskowane także kierowcom powodującym wypadki, gdy mieli powyżej 0,5 promila alkoholu we krwi i było to ich kolejne przestępstwo z tym związane. W sytuacji, gdy samochód nie będzie własnością kierowcy, sąd orzeknie przepadek równowartości pojazdu sprzed wypadku.
****
Uchwalona w ostatnich dniach nowelizacja Kodeksu karnego w znaczący sposób zaostrza kary za najpoważniejsze przestępstwa. Wprowadzanych zmian jest znacznie więcej. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat wprowadzanych zmian lub uzyskać bezpośrednią pomoc w związku z twoją sprawą – skontaktuj się z naszą Kancelarią. Jako adwokat specjalizujący się w sprawach karnych, służę pomocą podczas każdego etapu postępowania karnego, przedstawię możliwości oraz rozwiązania dotyczące Twojego problemu.
Stan prawny na dzień 8 grudnia 2022 r.
Autorem treści merytorycznej jest asystent prawny – Maksymilian Sykulski.