Warunkowe przedterminowe zwolnienie w 2023 roku – co warto wiedzieć?

Czym jest warunkowe przedterminowe zwolnienie?

Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary – jak sama nazwa wskazuje – polega na umożliwieniu skazanemu na karę pozbawienia wolności wcześniejszego opuszczenia zakładu karnego – pod określonymi warunkami. Rzeczona instytucja została uregulowana w Kodeksie karnym (dalej jako: „k.k”) w art. od 77 do 84.

Definicja warunkowego przedterminowego zwolnienia

Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.

Kto może skorzystać z warunkowego przedterminowego zwolnienia?

Z warunkowego przedterminowego zwolnienia może skorzystać osoba, która została skazana na karę pozbawienia wolności i wobec której zachodzą okoliczności uzasadniające zastosowanie tej instytucji. W każdym jednak wypadku warto złożyć taki wniosek – nawet jeżeli zachodzą wątpliwości co do spełnienia przesłanek. Ustawodawca nie przewidział negatywnych skutków prawnych wynikających z braku uwzględnienia argumentacji skazanego. Legitymację do złożenia wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie ma skazany, ale także ustanowiony przez niego profesjonalny pełnomocnik – adwokat lub radca prawny.

Od 14 marca 2023 roku instytucja warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary dozna zasadniczych zmian. Niniejszy wpis blogowy będzie opierał się na nowych przepisach.

Jakie są warunki, aby skorzystać z warunkowego przedterminowego zwolnienia

Jak się Państwo możecie domyśleć – nie każdy będzie mógł wnioskować o warunkowe przedterminowe zwolnienie. Aby Sąd przychylił się do Państwa wniosku – muszą zostać spełnione określone przesłanki.

Czas odbywania kary pozbawienia wolności

Podstawowym warunkiem do skorzystania z warunkowego przedterminowego zwolnienia jest odbycie przez skazanego co najmniej połowy kary. Jeżeli ten warunek nie zostanie spełniony – wniosek o warunkowego przedterminowe zwolnienie nie zostanie rozpatrzony pozytywnie – nawet jeżeli pozostałe okoliczności mogłyby uzasadniać zastosowanie tej instytucji.

Istnieją wyjątki od zasady, zgodnie z którą odbycie połowy kary pozbawienia wolności otwiera możliwość złożenia wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie. Kluczowe znaczenie ma przy tym rozmiar orzeczonej kary i popełnione przestępstwo.

Jeżeli ktoś z Państwa bliskich został skazany na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 25 lat – o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary można ubiegać się dopiero po odbyciu 15 lat kary.

Jeżeli osadzony został skazany za popełnienie przestępstwa w warunkach recydywy (w pewnym uproszczeniu), to można skorzystać z warunkowego przedterminowego zwolnienia dopiero po odbyciu dwóch trzecich kary lub trzech czwartych kary.

Skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności można warunkowo zwolnić po odbyciu 30 lat kary.

Skazany, niezależnie od warunków wskazanych powyżej, może również złożyć wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie po odbyciu 25 lat pozbawienia wolności.

Pozostałe przesłanki

Jeżeli skazany odbył karę pozbawienia wolności w wymaganym wymiarze, to Sąd będzie analizował pozostałe przesłanki.

Sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy postawa skazanego, właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.

Sąd zatem będzie analizował szeroko rozumianą sytuację osobistą skazanego, w szczególności:

– postawę skazanego;

– właściwości i warunki osobiste;

– okoliczności popełnienia przestępstwa;

– zachowanie po jego popełnieniu;

– zachowanie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności.

Rzeczona analiza ma służyć ustaleniu, czy w przyszłości, w razie orzeczenia warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary, skazany będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego (o czym w dalszej części wpisu) i nie wróci na drogę przestępstwa – z jednoczesnym poszanowaniem szeroko rozumianego porządku prawnego.

Wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie winien zatem zawierać dokładny opis rzeczonych okoliczności, tak aby przekonać Sąd do słuszności zastosowania tej instytucji.

Wyjątki o których należy pamiętać

W szczególnie uzasadnionych wypadkach Sąd, wymierzając karę wymienioną w art. 32 pkt 3 lub 5 (pozbawienie wolności, dożywotnie pozbawienie wolności), może wyznaczyć surowsze ograniczenia do skorzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia.

Co więcej – wymierzając karę dożywotniego pozbawienia wolności sprawcy za czyn popełniony przez niego po prawomocnym skazaniu za przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej, bezpieczeństwu powszechnemu lub za przestępstwo o charakterze terrorystycznym na karę dożywotniego pozbawienia wolności albo karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 20 lat, Sąd może orzec zakaz warunkowego zwolnienia.

Wymierzając karę dożywotniego pozbawienia wolności, Sąd może orzec zakaz warunkowego zwolnienia sprawy, jeżeli charakter i okoliczności czynu oraz właściwości osobiste sprawcy wskazują, iż jego pozostawanie na wolności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolności lub wolności seksualnej innych osób.

Jak Państwo widzą znowelizowane przepisy zaostrzają przesłanki skorzystania z warunkowego przedterminowego zwolnienia – dając możliwość wyłączenia jego zastosowania dla sprawców najcięższych przestępstw.

Jakie są skutki warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary?

Jeżeli wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie zostanie uwzględniony, to skazany będzie mógł opuścić zakład karny. Czas pozostały do odbycia kary będzie stanowił okres próby, który nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat.

Czas trwania okresu próby może być inny:

– jeżeli skazanym jest osoba określona w art. 64 § 2 k.k. lub art. 64a k.k. (recydywa) okres próby nie może być krótszy niż 3 lata;

– w razie warunkowego zwolnienia z kary pozbawienia wolności w wymiarze 25 lat lub surowszym okres próby wynosi 10 lat;

– w razie warunkowego zwolnienia z kary dożywotniego pozbawienia wolności okres próby trwa dożywotnio.

Skazany będzie musiał stosować się do orzeczonych środków karnych lub środków zabezpieczających i nie będzie mógł naruszać porządku prawnego. W przeciwnym razie warunkowe przedterminowe zwolnienie może zostać odwołane. To zatem od postawy skazanego będą zależały jego dalsze losy.

W razie odwołania warunkowego zwolnienia ponowne warunkowe zwolnienie będzie doznawało daleko idących ograniczeń. W szczególności nie będzie mogło nastąpić przed odbyciem, po ponownym osadzeniu, przynajmniej roku kary pozbawienia wolności, a w wypadku kary dożywotniego pozbawienia wolności przed obyciem przynajmniej 5 lat kary.

Gdzie złożyć wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie

Wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie należy złożyć do właściwego Sądu Penitencjarnego właściwego dla miejsca osadzenia skazanego. Jeżeli korzystacie Państwo w tym zakresie z usług profesjonalnego pełnomocnika – adwokata lub radcy prawnego – wszystkie formalności przejmie na siebie prawnik – również w zakresie ustalenia właściwego Sądu.

Kto może złożyć wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie?

Wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie może złożyć dyrektor zakładu karnego, w którym skazany przebywa, kurator sądowy, sam skazany oraz jego obrońca. Członkowie rodziny skazanego nie posiadają legitymacji do złożenia wniosku w tym przedmiocie. Dyrektor zakładu karnego, składając wniosek o warunkowe zwolnienie, przesyła jednocześnie opinię sporządzoną przez administrację zakładu karnego zawierającą w szczególności prognozę kryminologiczno-społeczną.

Jak sporządzić wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie

Wniosek powinien być sporządzony zgodnie ze wszystkimi warunkami formalnymi. Nadto powinien skupiać się na dokładnym zobrazowaniu okoliczności, które uzasadniają zastosowanie warunkowego przedterminowego zwolnienia.

Należy przekonać Sąd, że w tych konkretnych okolicznościach jego zastosowanie jest uzasadnione.

Nie należy przy tym przesadzać z obszernością takiego wniosku. Warto w sposób rzeczowy i logiczny przedstawić argumenty.

Jeżeli macie Państwo pytania dotyczące przygotowania takiego wniosku – zapraszam do kontaktu. Sprawy o warunkowe przedterminowe zwolnienie znajdują się w centrum moich zainteresowań zawodowych. Podpowiem Państwu jak przygotować profesjonalny wniosek w tym przedmiocie.

Jakie są korzyści wynikające z przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary?

Podstawowa korzyść warunkowego przedterminowego zwolnienia jest oczywista – skazany zostaje przedterminowo zwolniony z odbycia reszty kary i „wychodzi” na wolność.

Wielu skazanych jest zatem zainteresowanych uzyskaniem takiej korzyści. Musicie jednak Państwo pamiętać, że Sąd nie jest zobowiązany do warunkowego przedterminowego zwolnienia. Ma w tym zakresie dużą dowolność i dlatego tak ważne jest, aby zadbać o odpowiednią reprezentację prawną.

Jeżeli w okresie próby i w ciągu 6 miesięcy od jej zakończenia nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia.

Powyższe oznacza, że uzyskanie zatarcia skazania będzie możliwe szybciej, a to z kolei otwiera szereg możliwości – zwłaszcza w zakresie podjęcia pracy.

Podsumowanie

Warunkowe przedterminowe zwolnienie stanowi nadzieję dla wielu skazanych na szybszy powrót na wolność. Może ono zostać jednak udzielone dopiero wówczas, gdy określone przesłanki zostaną spełnione. Wniosek w tym przedmiocie winien być zatem przygotowany w możliwie najlepszy sposób – z zachowaniem najwyższych standardów prawnych.

Jeżeli poszukujecie Państwo adwokata, który prowadzi sprawy o warunkowe przedterminowe zwolnienie – zapraszam do nawiązania kontaktu.

Niniejszy wpis nie stanowi porady prawnej. Jeżeli potrzebujecie Państwo wsparcia prawnego – zapraszam do nawiązania kontaktu.

Stan prawny na dzień 18 lutego 2023 r.